De wereld van rijst: alles over basmati, jasmijn, zilvervlies-, sushi-, dessert- én risottorijst
Rijst is overal — van Indiase curry’s tot Japanse sushi en Italiaanse risotto. Toch zijn de verschillen tussen de soorten enorm: de ene korrel blijft droog en los, de andere wordt juist romig en kleverig.
In dit artikel ontdek je de zeven populairste rijstsoorten, hun Latijnse namen, voedingswaarden en beste toepassingen in de keuken.
Welke rijst is het gezondst?
Als je kijkt naar voedingswaarde, dan zijn vooral de volkorenvarianten het gezondst. Denk aan bruine basmati of ronde zilvervliesrijst. Deze bevatten het zilvervlies (de zemel) nog, en daardoor meer vezels, B-vitamines, magnesium en antioxidanten.
- Bruine basmati scoort goed op vezels én heeft een lage glycemische index — ideaal als je stabiele bloedsuikers wilt.
- Ronde zilvervliesrijst bevat wat meer koolhydraten, maar ook extra mineralen en een volle smaak.
- Witte rijstsoorten, zoals jasmijn- of sushirijst, zijn lichter verteerbaar, maar bevatten minder voedingsstoffen.
Kortom: wil je gezond en voedzaam eten, kies dan voor de volkoren varianten of combineer witte rijst met veel groenten en eiwitten.
1. Bruine basmati (Oryza sativa subsp. indica, cv. Basmati 370)
De volkorenvariant van basmati met een volle, nootachtige smaak. De korrel blijft luchtig en stevig en bevat meer vezels dan witte basmati.
- Smaak & structuur: nootachtig, luchtig
- Voedingswaarde: vezelrijk, bron van magnesium
- Kooktijd: 25–30 minuten
- Gebruik: curry’s, groenten, salades
2. Witte basmati (Oryza sativa subsp. indica, cv. Dehradun)
Gepolijste lange korrel met subtiele pandan-aroma’s. Blijft droog en korrelig na het koken — ideaal voor kruidige gerechten.
- Smaak & structuur: mild, droog, aromatisch
- Voedingswaarde: licht verteerbaar, minder vezels
- Kooktijd: 10–12 minuten
- Gebruik: curry’s, pilaf, biryani
3. Ronde zilvervliesrijst (Oryza sativa subsp. japonica, cv. Koshihikari Brown)
Een voedzame, kortkorrelige rijst met het vliesje nog intact. Geeft een stevige, volle beet en is rijk aan vezels.
- Smaak & structuur: vol, licht plakkerig
- Voedingswaarde: hoog in vezels en B-vitaminen
- Kooktijd: 30–35 minuten
- Gebruik: stoofpotten, vegetarische gerechten
4. Sushirijst (Oryza sativa subsp. japonica, cv. Calrose of Koshihikari)
Kortkorrelig, rijk aan amylopectine en daardoor perfect plakkerig. De neutrale smaak laat andere ingrediënten goed uitkomen.
- Smaak & structuur: neutraal, kleverig
- Voedingswaarde: zetmeelrijk, weinig vezels
- Kooktijd: 15–18 minuten
- Gebruik: sushi, poké bowls, onigiri
5. Dessertrijst (Oryza sativa subsp. japonica, cv. Balilla)
Een zetmeelrijke korrel die tijdens het koken romig en zacht wordt. Ideaal voor zoete gerechten met melk of kokosmelk.
- Smaak & structuur: zacht, romig, bindend
- Voedingswaarde: zetmeelrijk, licht verteerbaar
- Kooktijd: 20–25 minuten
- Gebruik: rijstpap, rijstpudding, desserts
6. Witte jasmijnrijst (Oryza sativa subsp. indica, cv. KDML105)
De geurige Thaise favoriet — zacht, bloemig en een tikje plakkerig. Blijft licht kleverig, wat hem ideaal maakt voor curry’s.
- Smaak & structuur: bloemig, zacht, licht plakkerig
- Voedingswaarde: licht verteerbaar
- Kooktijd: 12–15 minuten
- Gebruik: Thaise curry’s, wokgerechten
7. Risottorijst (Oryza sativa subsp. japonica, cv. Arborio)
Risottorijst is kort en dik, met een hoog zetmeelgehalte. Tijdens het koken geeft hij langzaam amylopectine af, wat zorgt voor die beroemde romige textuur. Arborio is de bekendste variant, maar ook Carnaroli en Vialone Nano worden veel gebruikt.
- Smaak & structuur: romig, vol, stevige kern
- Voedingswaarde: rijk aan zetmeel, matig in vezels
- Kooktijd: 18–20 minuten
- Gebruik: risotto, arancini, Italiaanse gerechten
Overzichtstabel
| Rijstsoort | Latijnse naam (met cultivar) | Structuur & smaak | Voedingswaarde (vezels/proteïne) | Gem. kooktijd | Beste gebruik |
|---|---|---|---|---|---|
| Bruine basmati | O. sativa subsp. indica cv. Basmati 370 | Nootachtig, luchtig | ⭐⭐⭐⭐ (hoog in vezels) | 25–30 min | Curry’s, groenten, salades |
| Witte basmati | O. sativa subsp. indica cv. Dehradun | Mild, droog, aromatisch | ⭐⭐ | 10–12 min | Curry’s, pilaf, biryani |
| Ronde zilvervliesrijst | O. sativa subsp. japonica cv. Koshihikari Brown | Vol, licht plakkerig | ⭐⭐⭐⭐ (vezelrijk) | 30–35 min | Stoofpotten, bowls |
| Sushirijst | O. sativa subsp. japonica cv. Calrose / Koshihikari | Plakkerig, neutraal | ⭐⭐ | 15–18 min | Sushi, poké bowls, onigiri |
| Dessertrijst | O. sativa subsp. japonica cv. Balilla | Zacht, romig, bindend | ⭐⭐ | 20–25 min | Rijstpap, desserts |
| Witte jasmijnrijst | O. sativa subsp. indica cv. KDML105 | Bloemig, zacht, licht plakkerig | ⭐⭐ | 12–15 min | Thaise curry’s, wokgerechten |
| Risottorijst (Arborio) | O. sativa subsp. japonica cv. Arborio | Romig, stevig, volle smaak | ⭐⭐ | 18–20 min | Risotto, arancini, Italiaanse gerechten |
Kooktip:
Wil je gezonder koken? Kies voor bruine of zilvervliesrijst, en kook die eventueel in bouillon voor extra smaak.
Voor romige gerechten zoals risotto of desserts geldt juist: het zetmeel mag loskomen — dus niet spoelen!
